Chán ăn thần kinh – thường được gọi đơn giản là chán ăn – là một rối loạn ăn uống đặc trưng bởi trọng lượng cơ thể thấp bất thường, nỗi sợ hãi tăng cân và nhận thức sai lệch về cân nặng. Những người mắc chứng chán ăn tập trung cao độ vào việc kiểm soát cân nặng và hình dáng của họ, sử dụng những nỗ lực cực đoan có xu hướng ảnh hưởng đáng kể vào cuộc sống.
Để ngăn ngừa tăng cân và muốn tiếp tục giảm cân, những người mắc chứng chán ăn thường hạn chế nghiêm ngặt lượng thức ăn ăn vào. Họ có thể kiểm soát lượng calo bằng cách nôn sau khi ăn hoặc lạm dụng thuốc nhuận tràng, hỗ trợ ăn kiêng, thuốc lợi tiểu hoặc thụt. Họ cũng có thể cố gắng giảm cân bằng cách tập thể dục quá mức. Cho dù giảm cân bao nhiêu, họ vẫn có xu hướng tiếp tục sợ tăng cân.
Đó không phải là vấn đề của thực phẩm. Đó là một cách cực kỳ không lành mạnh và đôi khi đe dọa đến tính mạng nhằm đạt được các ước vọng của bản thân. Khi chán ăn, họ thường đánh đồng độ gầy của cơ thể với giá trị bản thân.
Chán ăn, giống như các rối loạn ăn uống khác, có thể chiếm lĩnh cuộc sống của bạn và có thể rất khó để vượt qua. Nhưng sau khi điều trị, bệnh nhân có thể hiểu rõ hơn về con người của mình, trở lại thói quen ăn uống lành mạnh hơn và đẩy lùi một số biến chứng nghiêm trọng của chứng chán ăn.
Mục lục nội dung
Các dấu hiệu và triệu chứng của chán ăn thần kinh
Các dấu hiệu và triệu chứng thực thể của chứng chán ăn có liên quan đến đói. Chán ăn cũng bao gồm các vấn đề về cảm xúc và hành vi liên quan đến nhận thức không thực tế về trọng lượng cơ thể và nỗi sợ hãi cực kỳ mạnh mẽ về việc tăng cân hoặc trở nên béo.
Có thể khó nhận thấy các dấu hiệu và triệu chứng vì quy ước trọng lượng cơ thể thấp là khác nhau đối với mỗi người, và một số người bệnh có thể không có hình dáng quá gầy gò. Ngoài ra, những người mắc chứng chán ăn thường đổ cho hình dáng gầy gò của họ là có sẵn, do thói quen ăn uống hoặc các vấn đề về thể chất.
Triệu chứng thực thể
Các dấu hiệu và triệu chứng thực thể của chứng chán ăn có thể bao gồm:
- Giảm cân quá mức
- Ngoại hình gầy gò
- Công thức máu bất thường
- Mệt mỏi
- Mất ngủ
- Chóng mặt hoặc ngất xỉu
- Sự đổi màu của ngón tay
- Tóc gãy hoặc rụng
- Tóc mềm dài
- Vắng kinh nguyệt
- Táo bón và đau bụng
- Da khô hoặc vàng
- Không chịu được lạnh
- Nhịp tim không đều
- Huyết áp thấp
- Mất nước
- Phù cánh tay hoặc chân
- Răng bị ăn mòn
Triệu chứng cảm xúc và hành vi
Các triệu chứng hành vi của chứng chán ăn có thể bao gồm các nỗ lực giảm cân bằng cách:
- Hạn chế nghiêm ngặt lượng thức ăn thông qua chế độ ăn kiêng hoặc ăn chay
- Tập thể dục quá mức
- Nôn mửa và tự gây nôn để loại bỏ thức ăn, có thể bao gồm việc sử dụng thuốc nhuận tràng, thụt tháo, hỗ trợ ăn kiêng hoặc các sản phẩm thảo dược
Các dấu hiệu và triệu chứng về cảm xúc và hành vi có thể bao gồm:
- Mối bận tâm với thức ăn, đôi khi bao gồm nấu những bữa ăn công phu cho người khác nhưng không ăn chúng.
- Thường xuyên bỏ bữa hoặc không chịu ăn.
- Bỏ qua cơn đói hoặc kiếm cớ không ăn.
- Chỉ ăn một vài loại thực phẩm “an toàn” nhất định, thường là những loại ít chất béo và calo.
- Áp dụng bữa ăn cứng nhắc hoặc các cách ăn uống khác lạ, chẳng hạn như nhổ thức ăn ra sau khi nhai.
- Không muốn ăn ở nơi công cộng.
- Nói dối về việc đã ăn bao nhiêu thức ăn.
- Thường xuyên đo cân nặng cơ thể.
- Nhìn gương thường xuyên và cho rằng bản thân quá béo.
- Than phiền về việc béo .
- Mặc nhiều lớp áo.
- Tâm trạng hời hợt (thiếu cảm xúc).
- Xa lánh xã hội.
- Cáu gắt.
- Mất ngủ.
- Giảm hứng thú trong tình dục.
Khi nào đi khám bác sĩ
Thật không may, nhiều người mắc chứng chán ăn không muốn điều trị, nhất là vào thời điểm mới bị. Mong muốn duy trì cơ thể gầy đè lên mối quan tâm về sức khỏe của họ. Nếu bạn có người thân mà bạn lo lắng, hãy giục họ tư vấn với bác sĩ.
Nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào được liệt kê ở trên hoặc nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể bị rối loạn ăn uống, hãy nhờ trợ giúp. Nếu bạn đang che giấu chứng chán ăn của mình với những người thân yêu, hãy tìm một người mà bạn tin tưởng để nói chuyện về những gì đang diễn ra.
Nguyên nhân của biếng ăn tâm lý
Nguyên nhân chính xác của chứng chán ăn vẫn chưa được biết rõ. Cũng như nhiều bệnh, có lẽ đó là sự kết hợp của các yếu tố sinh học, tâm lý và môi trường.
- Sinh học: Mặc dù vẫn chưa rõ gen nào có liên quan, nhưng có thể có những thay đổi di truyền khiến một số người có nguy cơ mắc chứng chán ăn cao hơn. Một số người có thể có xu hướng di truyền hướng tới sự hoàn hảo, nhạy cảm và kiên trì – tất cả các đặc điểm liên quan đến chứng chán ăn.
- Tâm lý: Một số người mắc chứng chán ăn có thể có những đặc điểm tính cách ám ảnh khiến họ dễ dàng tuân thủ chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt và từ bỏ thức ăn mặc dù đói. Họ có thể có một động lực cực đoan cho chủ nghĩa hoàn hảo, điều này khiến họ nghĩ rằng họ không bao giờ đủ gầy, ngoài ra có mức độ lo lắng cao.
- Thuộc về môi trường văn hóa: Truyền thông phương Tây hiện đại ca ngợi sự gầy gò. Sự thành công thường được đánh đồng với những thân hình mảnh mai. Áp lực này có thể thúc đẩy mong muốn được gầy, đặc biệt là ở các cô gái trẻ.
Các yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ chán ăn
Chán ăn phổ biến hơn ở trẻ em gái và phụ nữ. Tuy nhiên, đàn ông và con trai ngày càng phát triển rối loạn ăn uống, có thể liên quan đến áp lực xã hội ngày càng tăng.
Chán ăn cũng phổ biến hơn ở thanh thiếu niên. Tuy nhiên, mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể mắc chứng rối loạn ăn uống này, mặc dù hiếm gặp ở những người trên 40 tuổi. Thanh thiếu niên có thể gặp nhiều rủi ro hơn vì tất cả những thay đổi mà cơ thể họ trải qua trong giai đoạn dậy thì. Họ cũng có thể phải đối mặt với áp lực ngang hàng gia tăng và nhạy cảm hơn với những lời chỉ trích hoặc thậm chí bình luận bình thường về cân nặng hoặc hình dáng cơ thể.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ chán ăn, bao gồm:
- Di truyền học: Những thay đổi trong các gen cụ thể có thể khiến một số người có nguy cơ chán ăn cao hơn. Những người có người thân cấp 1 – cha mẹ, anh chị em hoặc con – bị rối loạn có nguy cơ chán ăn cao hơn nhiều.
- Ăn kiêng và đói lả: Ăn kiêng là một yếu tố nguy cơ phát triển rối loạn ăn uống. Có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy nhiều triệu chứng chán ăn thực sự là triệu chứng đói lả. Đói lả ảnh hưởng đến não và ảnh hưởng đến sự thay đổi tâm trạng, cứng nhắc trong suy nghĩ, lo lắng và giảm sự thèm ăn. Đói và giảm cân có thể thay đổi cách não bộ hoạt động ở những người dễ bị tổn thương, điều này có thể duy trì hành vi ăn uống ít và gây khó khăn cho việc trở lại thói quen ăn uống bình thường.
- Sự chuyển đổi: Cho dù đó là chuyển trường, chuyển nhà hoặc công việc; một mối quan hệ tan vỡ; cái chết hoặc bệnh tật của người thân, thay đổi có thể mang lại căng thẳng cảm xúc và tăng nguy cơ chán ăn.
Biến chứng của chán ăn thần kinh
Chán ăn có thể có nhiều biến chứng. Ở mức nghiêm trọng nhất, nó có thể gây tử vong. Cái chết có thể xảy ra đột ngột – ngay cả khi ai đó không bị thiếu cân nghiêm trọng. Điều này có thể xảy ra do nhịp tim bất thường (rối loạn nhịp tim) hoặc mất cân bằng điện giải – các khoáng chất như natri, kali và canxi duy trì sự cân bằng chất lỏng trong cơ thể bạn.
Các biến chứng khác của chán ăn bao gồm:
- Thiếu máu
- Các vấn đề về tim, chẳng hạn như hở van hai lá, nhịp tim bất thường hoặc suy tim
- Mất xương (loãng xương), làm tăng nguy cơ gãy xương
- Mất cơ bắp
- Ở nữ giới, không có kinh
- Ở nam giới, giảm testosterone
- Các vấn đề về đường tiêu hóa, chẳng hạn như táo bón, đầy hơi hoặc buồn nôn
- Bất thường điện giải, chẳng hạn như kali máu, natri và clorua thấp
- Vấn đề về thận
Nếu một người chán ăn trở nên suy dinh dưỡng nghiêm trọng, mọi cơ quan trong cơ thể đều có thể bị tổn thương, bao gồm não, tim và thận. Thiệt hại này có thể không hoàn toàn hồi phục, ngay cả khi chứng chán ăn đã được kiểm soát.
Ngoài các biến chứng về thể chất, những người mắc chứng chán ăn cũng thường bị các rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Chúng có thể bao gồm:
- Trầm cảm, lo lắng và rối loạn tâm trạng khác
- Rối loạn nhân cách
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế
- Lạm dụng rượu và chất gây nghiện
- Tự gây thương tích, suy nghĩ tự tử hoặc cố gắng tự tử
Phòng ngừa chán ăn – biếng ăn tâm lý
Không có cách nào đảm bảo để ngăn ngừa chứng chán ăn.
Nếu bạn nhận thấy rằng một thành viên trong gia đình hoặc bạn bè thường ca thán về ngoại hình, thói quen ăn kiêng nghiêm ngặt, hãy xem xét nói chuyện với họ về những vấn đề này. Mặc dù bạn có thể không thể ngăn ngừa rối loạn ăn uống phát triển, bạn có thể nói về các hành vi ăn uống lành mạnh hơn hoặc các lựa chọn cho điều trị.
Web Y Khoa không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay phương pháp điều trị y khoa.
